Haluksy – objawy i leczenie

Haluksy - objawy i leczenie

Haluks (z łac. hallux valgus), lub inaczej paluch koślawy, to schorzenie, które polega na zniekształceniu stopy. Poznaj przyczyny powstawania, sposoby zapobiegania i metody leczenia haluksów.

Największy palec stopy, odchyla się w kierunku pozostałych palców i chociaż początkowo deformacja jest niewielka, a tym samym pozwala pacjentowi na normalne funkcjonowanie, wraz z upływem czasu powiększa się powodując ból. Nieleczony haluks może ułożyć się na drugim palcu, lub podwinąć pod niego, a także spowodować zapalenie kaletki maziowej oraz kolejne deformacje stopy, jak płaskostopie, palec młotkowaty, czy poszerzenie przedstopia.

Przyczyny powstawania haluksów

Choroba znacznie częściej dotyka kobiet, niż mężczyzn. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest budowa anatomiczna damskiej stopy oraz słabszy aparat więzadłowy. Paluch koślawy niekiedy ma podłoże genetyczne – schorzenie odziedziczone po rodzicach lub dziadkach dotyka nawet młodych osób i może wiązać się z nieprawidłowym ustawieniem kości śródstopia, znaczną wiotkością tkanki łącznej, czy egipskim kształtem stopy. Inna przyczyna powstawania haluksów to nadmierne obciążenie przedniej części stopy, co powoduje obniżenie łuku poprzecznego, a także prowadzi do płaskostopia. Powodem może być źle dobrane obuwie, noszenie butów na wysokim obcasie, a także systematyczna aktywność obciążająca przodostopie – stąd też paluch koślawy często jest problemem baletnic i tancerek. Na haluksy bardziej narażone są osoby z nadwagą, cierpiące na przykurcz ścięgna Achillesa i stany zapalne stawów stopy, a także borykające się z innymi deformacjami stopy, jak płaskostopie podłużne czy palec młotkowaty.

Objawy haluksa

Do najbardziej charakterystycznych objawów palucha koślawego należy niewątpliwe deformacja stopy – w okolicy pierwszej kości śródstopia pojawia się bolesne wybrzuszenie, a największy palec stopy odchyla się w kierunku pozostałych palców. Dolegliwości bólowe narastają wraz z rozwojem schorzenia, a dodatkowo pacjenci mogą odczuwać problemy podczas chodzenia i inne trudności w codziennym funkcjonowaniu. Tych objawów nie należy lekceważyć, ponieważ nieleczone haluksy powodują ból i dyskomfort, wynikające z powstawania odcisków i otarć, a ponadto prowadzić mogą do stanów zapalnych kości śródstopia i kaletek maziowych.

Metody leczenia – leczenie zachowawcze

Pacjent, który zauważy u siebie pierwsze objawy palucha koślawego, powinien niezwłocznie udać się do lekarza ortopedy. Schorzenie zazwyczaj rozpoznawane jest na podstawie badania fizykalnego i wywiadu, a w celu określenia stopnia zaawansowania choroby mogą zostać zlecone badania rentgenowskie. Z wizytą nie należy zwlekać, ponieważ odpowiednio wcześnie rozpoznany haluks może być leczony metodami zachowawczymi. Pacjent powinien zrezygnować ze zbyt ciasnego obuwia i wysokich obcasów na rzecz wygodniejszych butów z szerokim przodem. Chorym z nadwagą zaleca się zmianę diety na mniej kaloryczną, aby obniżyć wagę ciała, a ponadto w miarę możliwość należy odciążyć przednią część stopy.

W leczeniu zachowawczym palucha koślawego pomocne są specjalne wkładki ortopedyczne, plastry, separatory i żelowe osłonki na haluksy, ponieważ działają one leczniczo, a dodatkowo uśmierzają ból. Ponadto pacjenci w walce z chorobą mogą stosować aparaty korekcyjne, wkładki żelowe czy szyny korygujące płaskostopie.

Oprócz specjalnych akcesoriów w początkowej fazie choroby zalecane są różnego rodzaju zabiegi fizjoterapeutyczne. Ulgę przynieść mogą jonoforeza (zabieg wykorzystujący prąd stały), laseroterapia, czy magnetoterapia (leczenie pulsującym polem magnetycznym), a także ultradźwięki i krioterapia. Wymienione wyżej zabiegi uśmierzają ból i łagodzą stan zapalny, zaś kinezjotaping (leczenie za pomocą specjalnych taśm) umożliwia skorygowanie nieprawidłowego ułożenia palucha, a tym samym hamuje proces deformacji stopy.

Metody leczenia – zabieg operacyjny

Pacjenci bardzo często lekceważą pierwsze objawy haluksa i zgłaszają się do lekarza ortopedy dopiero w sytuacji, gdy dolegliwości znacznie się nasilają i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Nierzadko jest już wtedy za późno na leczenie zachowawcze, a jedyne rozwiązanie to zabieg chirurgiczny, czyli korekcja palucha koślawego. Operacja wykonywana jest pod znieczuleniem przez ortopedę. Lekarz ścina wyrośle kostne na głowie pierwszej kości śródstopia, usuwa zmienioną zapalnie kaletkę, a następnie dokonywana jest korekcja nieprawidłowego ustawienia palucha i zwężenie stopy. Nowoczesne i mało inwazyjne metody operacyjne, jakie stosowane są obecnie podczas korekcji palucha koślawego, pozwalają skrócić czas unieruchomienia stopy w gipsie, a niekiedy nawet całkowicie z niego zrezygnować.

Leczenie chirurgiczne haluksa konieczne jest w zaawansowanym stopniu choroby oraz w przypadku, kiedy terapia zachowawcza nie przynosi efektów. Operacja przede wszystkim pozwala złagodzić ból towarzyszący schorzeniu, ale również poprawia wydolność chodu. Ponadto zabieg koryguje kształt zdeformowanej stopy, a tym samym zwiększa jej estetykę, co jest szczególnie istotne w przypadku kobiet zmagających się z haluksami.