Endoproteza połowicza biodra (ang. Hemiarthroplasty) to zabieg chirurgiczny, podczas którego zostaje wymieniona połowa stawu biodrowego przy zachowaniu jednej własnej powierzchni stawowej. Pierwsze w historii medycyny operacje alloplastyki biodra wykonywane były właśnie w ten sposób.

Endoproteza połowicza to rozwiązanie zalecane wyłącznie osobom w starszym wieku, najczęściej w przypadku podłogowego złamania szyjki kości udowej. Do największych zalet tego typu zabiegów należy możliwość wymiany endoprotezy połowiczej na całkowitą przy zachowaniu wprowadzonego wcześniej trzpienia kości udowej – w takich sytuacjach wszczepiana jest sztuczna panewka i wymieniana głowa protezy. Warto przy tym wiedzieć, że ta metoda leczenia stosowana jest także w przypadku schorzeń innych stawów – endoproteza kolana to dobre rozwiązanie w przypadku pacjentów, których problemem jest zwyrodnienie stawu kolanowego. Ta forma terapii jest też zalecana u osób cierpiących z powodu chorób stawu barkowego.

Jak zbudowany jest implant?

Wszystkie modele implantów – niezależnie od ich rodzaju – mocowane są w ten sam sposób. Jeden jego koniec umieszczany jest za pomocą trzpienia do trzonu kości udowej, zaś z drugiej strony znajduje się głowa wprowadzana do panewki stawu biodrowego. Dostępne w Polsce protezy połowicze stawu biodrowego można podzielić na dwie grupy:

  • Protezy unipolarne (np. endoprotezy Austina-Moora, lub Thomsona) – zbudowane są w taki sam sposób jak część udowa protezy całkowitej, zależnie od modelu mogą mieć różne szyjki, trzpienie czy głowy pasujące do siebie. Dzięki temu lekarz podczas operacji może dobrać implant doskonale dopasowany do anatomii pacjenta.
  • Protezy bipolarne różnią się od wyżej opisanych podwójną głową – większa umieszczana jest w naturalnej panewce stawu biodrowego pacjenta, zaś mniejsza znajduje się w jej wnętrzu. Głowy te są ruchome względem siebie, a budowa całego implantu ma na celu zredukować tarcie działające na naturalną panewkę, a tym samym wydłużyć prawidłowe funkcjonowanie endoprotezy. Według niektórych ekspertów stosowanie wszczepów bipolarnych nie przynosi udowodnionych korzyści, a jednocześnie wiąże się z wyższymi kosztami.

Wskazania do wszczepienia połowiczej endoprotezy stawu biodrowego:

  • złamanie bliższego końca części udowej u osób w podeszłym wieku i mało aktywnych fizycznie,
  • choroby neurologiczne powodujące ograniczoną aktywność, jak np. zaawansowane stadium stwardnienia rozsianego, czy choroba Parkinsona;
  • zaawansowane stadium osteoporozy,
  • zastarzałe, przemieszczone złamanie,
  • wcześniejsze choroby stawu biodrowego, jak reumatoidalne zapalenie stawów, czy jałowa martwica głowy kości udowej,
  • wiek pacjenta powyżej 70 lat,
  • zły ogólny stan zdrowia,
  • niedostateczna zamknięta redukcja złamania.

Należy przy tym zauważyć, że alloplastyka biodra, podobnie jak operacja kolana, zalecana jest osobom starszym o małej aktywności. Ma to związek z ograniczoną żywotnością, jaką charakteryzuje się proteza stawu biodrowego oraz kolanowego – może ona okazać się niewystarczająca w przypadku pacjentów młodych.

Przeciwwskazania do wszczepienia połowiczej endoprotezy biodra

Podobnie jak każdy inny zabieg chirurgiczny, endoproteza połowicza stawu biodrowego nie może zostać przeprowadzona u wszystkich pacjentów. Przeciwwskazania do tego zabiegu stanowią:

  • długa przewidywana długość życia,
  • aktywny styl życia pacjenta,
  • uszkodzenie bądź zwyrodnienie panewki stawu biodrowego,
  • ciężki stan życia pacjenta.

Tutaj również można zauważyć pewne zbieżności z przeciwwskazaniami leczenia kolana, jak np. młody wiek pacjenta czy prowadzony przez niego aktywny tryb życia. Wymiana stawu kolanowego ponadto nie może zostać przeprowadzona u osób z osteoporozą, co w przypadku endoprotezoplastyki biodra jest wskazaniem do wykonania zabiegu. Aby pozbyć się wszelkich wątpliwości związanych z operacją, należy porozmawiać z lekarzem ortopedą w z pewnością udzieli wyczerpujących informacji.

Jak przebiega operacja?

Zabieg endoprotezoplastyki biodra wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym bądź regionalnym. Po uzyskaniu dostępu do stawu lekarz usuwa bliższy koniec kości udowej. Kluczowe w powodzeniu operacji jest odpowiednie dopasowanie protezy do kości pacjenta. Jest to ważne zarówno w przypadku zabiegu na biodrze, jak i w sytuacji, gdy wykonywana jest endoproteza stawu kolanowego. W tym celu lekarz dokonuje pomiaru naturalnej głowy kości pacjenta i na tej podstawie dobiera rozmiar implantu. Podczas zamykania rany zazwyczaj pozostawiany jest dren, który zostaje usunięty po ok. 2 dniach, szwy ściągane są ok. 10-14 dni po operacji. Zarówno operacja biodra, jak i alloplastyka stawu barkowego bądź kolanowego wymaga przyjmowania antybiotyków oraz leków zapobiegających zakrzepom.

Powyższy opis przedstawia ogólny przebieg alloplastyki stawu biodrowego i zależnie od konkretnego przypadku może on ulegać modyfikacjom.

Podsumowanie

Alloplastyka biodra oraz rekonstrukcja kolana to zabiegi o wielu cechach wspólnych. Cena endoprotezy biodra wynosi podobnie jak w przypadku zabiegu na kolanie, od kilkunastu do ok. 25 tys. zł, pozwala pozbyć się bólu i ułatwić wykonywanie codziennych czynności. Proteza kolana i biodra to rozwiązanie dla osób starszych, jeśli więc mają one problemy z tymi stawami, z pewnością powinny rozważyć taką formę terapii.